Η τεχνική κατάρτιση στο πιάνο έχει να κάνει κατά πολύ με τη μελέτη τεχνικών ασκήσεων καθώς και με τη μελέτη εκτενούς ρεπερτορίου. Όσα περισσότερα έργα μελετάμε και παίζουμε, τόσο βελτιώνεται και η τεχνική. Όμως πολλές φορές, κάποια προβλήματα τα οποία δημιουργούνται, με αποτέλεσμα ο μαθητής να αντιμετωπίζει δυσκολίες στο να καταφέρει να αποδώσει τεχνικά, έχουν να κάνουν και με το πώς μεταχειρίζεται το χέρι και τα δάχτυλα. Και σ’αυτό παίζει πρωτεύοντα ρόλο η κινησιολογία και η σωστή στάση του χεριού, καθώς και η σωστή χρήση των δαχτύλων.
Η βασική και πεπαλαιωμένη αρχή που μετέφερε ο δάσκαλος στο μαθητή είναι το «στρογγυλά δάχτυλα» (με παράδειγμα τύπου «σα να κρατάς ένα μπαλάκι στο χέρι»). Αυτό ναι μεν ευρέως αποδεκτό, όμως δημιουργεί κάποια θέματα μερικές φορές, όπως το να είναι ψηλά ο καρπός και ως εκ τούτου να υπάρχει κίνδυνος να σφίξει. Επίσης, το να παίζει κάποιος εκμεταλλευόμενος τη φυσική θέση του χεριού (με πιο ανοιχτά δάχτυλα), δίνει μεγαλύτερη σταθερότητα και μεγαλύτερη αισθαντικότητα γιατί η επιφάνεια του δαχτύλου όταν είναι πιο ανοιχτό είναι μεγαλύτερη από την επιφάνεια όταν το δάχτυλο είναι πιο ψηλά (σαν να κρατάμε τη «μπάλα» που λένε οι δάσκαλοι). Έχω παρατηρήσει πολλές φορές σε μαθητές μικρής ηλικίας οι οποίοι δεν έχουν μπει ακόμα στη διαδικασία «καλουπώματος» του χεριού, ότι εκμεταλλεύονται τα πιο ανοιχτά δάχτυλα από ένστικτο, ώστε να βγάλουν ήχο ή να πατήσουν τα πλήκτρα (τα οποία τους φαίνονται βαριά). Και παράλληλα χωρίς να το ξέρουν, κάνουν κι άλλο ένα πολύ σημαντικό: εκμεταλλεύονται το βάρος της παλάμης ώστε να βγάλουν ήχο.
Μια μάστιγα στο πιανιστικό παίξιμο είναι το σφίξιμο των ώμων. Πάντα λέμε στους μαθητές ότι πρέπει οι ώμοι να μη σηκώνονται, να είναι χαλαροί. Πολλοί ξεχνάνε όμως να πουν και το γιατί πρέπει να είναι χαλαροί, καθώς και το ότι κατ’επέκταση πρέπει να είναι χαλαρά και τα μπράτσα, και οι αγκώνες και οι τένοντες. Γιατί όλα είναι αλληλένδετα. Αν σφίξουν οι τένοντες, δε μπορείς να πετύχεις αυτά που θέλεις τεχνικά. Και οι μαθητές στενοχωριούνται, γιατί δε βγαίνει αυτό που θέλουν. Με αποτέλεσμα να σφίγγουν περισσότερο.
Μια βασική αρχή του δασκάλου, την οποία μας υπογράμμισε από την αρχή, ήταν ότι από τον καρπό και πάνω δεν πρέπει να γίνεται καμία μα καμία προσπάθεια. Δεν παίζουμε με τους ώμους, ούτε με τους αγκώνες ούτε με τα μπράτσα, κι ούτε προσπαθούμε με τη δύναμη αυτών να επιβληθούμε στο πιάνο. Ο καρπός πρέπει να είναι χαμηλά, να είναι χαλαρός, και τα πάντα σχετίζονται με το βάρος της παλάμης. Θέλουμε να παίξουμε πολύ forte? Καμία μα καμία προσπάθεια. Βάζουμε το χέρι «μες το πιάνο» (έλεγε ο Δάσκαλος), κατεβάζοντας τον καρπό, και ο ήχος βγαίνει στην ένταση που τον θέλουμε, και χαλαρώνει παράλληλα και το χέρι πριν προλάβει να σφίξει ή να αισθανθεί προσπάθεια. Το υπόλοιπο πάνω σώμα είναι εντελώς χαλαρό και δε συμμετέχει στο να προσπαθήσει να εκβιάσει τεχνική. Οι αγκώνες πρέπει να έχουν χώρο, να μην είναι σφιγμένοι και κολλημένοι στο σώμα.
Τα δάχτυλα μπορούμε να τα φέρουμε σε επίπεδο όπου θα βγάλουν τεράστιο ήχο, ή όσο σιγανό επιθυμούμε, με τη σωστή κινησιολογία. Προετοιμασία δαχτύλων, και λίγη περισσότερη κίνηση αν θέλουμε να ακουστεί η νότα περισσότερο, λίγο λιγότερη κίνηση αν θέλουμε λιγότερο ήχο (έχει να κάνει με την ένταση με την οποία θα κατεβάσουμε τα δάχτυλα στη νότα/συγχορδία, με λιγότερη ή περισσότερη πίεση, και με ομοιομορφία κίνησης των δαχτύλων).
«Πρέπει να κάνετε το πιο δύσκολο πράγμα να φαίνεται πανεύκολο», έλεγε ο Γιώργος Μάνεσης. Καμία απολύτως προσπάθεια. Τυχαίνει πολλές φορές μέχρι σήμερα, σε προχωρημένους μαθητές, κάποια τεχνικά να μη βγαίνουν ακόμη κι όταν μελετάνε επισταμένα και με τρόπους. Και εκεί παίζει πολύ μεγάλο ρόλο το να δουν ότι μπορεί οι τρόποι να είναι μεν σωστοί, αλλά ο τρόπος με τον οποίο χειρίζονται το χέρι και τα δάχτυλα τους μπλοκάρει από το να μπορέσουν να κάνουν αυτό που θέλουν. Και στην πράξη φαίνεται αυτό (το αναφέρω κατόπιν μαθήματος την προηγούμενη εβδομάδα με τελειόφοιτη μαθήτρια η οποία μελετάει το κοντσέρτο Grieg και η οποία είχε κάποια θέματα στα γνωστά για όλους τους πιανίστες σημεία του πρώτου μέρους. Μόλις δουλέψαμε σε αργή κίνηση την κινησιολογία που θα τη βοηθήσει, είχε σχεδόν αμέσως αποτέλεσμα στο να βρει τί δε λειτουργεί και να το διορθώσει).
Στην εκμετάλλευση του βάρους του χεριού και του χαλαρού καρπού βοηθάει και το πόσο χαμηλά καθόμαστε. Σε προηγούμενο άρθρο είχα αναφέρει για ποιό λόγο κάθομαι χαμηλά και σε καρέκλα. Όταν κάποιος κάθεται ψηλά, αναγκαστικά είναι σηκωμένοι οι καρποί και γι’αυτό το σώμα ωθείται στο να βάλει δύναμη από τους ώμους και τους αγκώνες. Και εκεί έρχεται το σφίξιμο πολλές φορές, και το σκληρό παίξιμο. Όταν όμως κάθεσαι χαμηλά, αναγκαστικά είναι κι ο καρπός σε θέση παράλληλη με τα πλήκτρα, και είναι πολύ πιο εύκολο να βυθίσεις το χέρι και να χαλαρώσεις τον καρπό προς τα κάτω. Αν παρατηρήσουμε και πολλούς από τους μεγάλους πιανίστες, θα δούμε ότι παίζουν καθισμένοι σχετικά χαμηλά, με ανοιχτά δάχτυλα, και με χαλαρό εντελώς το πάνω σώμα.
Είναι χρέος των δασκάλων και των μαθητών να επιστήσουν την προσοχή όχι μόνο στο τεχνικό μέρος, αλλά και στις σημαντικές λεπτομέρειες της κινησιολογίας των χεριών και των δαχτύλων και στη σωστή στάση σώματος. Γιατί εκεί γίνεται και η διαφορά.
ΜΤ
PIANIST FOR LIFE 
Πόσο χαιρομαι που νοιωθω να μοιραζομαι τις ιδιες αντιληψεις και πρακτικες .Επίσης συγκινουμαι να διαβαζω τα λογια του δασκαλου, που τα κουβαλω βεβαιως μαζι μου,αλλα ετσι συνειδητοποιω τι δωρο μας ειχε κανει τοτε.